28 BİN METRE KARELİK TESİS KADERİNE TERK EDİLDİ
Turgut Özal’ın Cumhurbaşkanlığı sürecinde Erzurum’da şaşalı bir şekilde açılan Doğu’nun en büyük et tesislerinden Oral Et, hayvancılık sektöründeki krize dayanamadı. Zamanında Avrupa standardında olmasıyla övünülen, toplam 28 bin metrekare alana sahip tesis kaderine terk edildi.
Doğduğu topraklara yatırım yapmanın bedelini çok ağır ödediklerini belirten işadamı Aydın Oral, “Vatanseverliğimiz, bize pahalıya mal oldu. Hayvancılık öldü. Teşvikler, krediler Erzurum’a kadar bir türlü ulaşmadı.
Avrupa’nın sayılı tesisleri arasında gösterilen tamamen bilgisayar donanımlı tesisimize işletme kredisi bulamıyoruz” dedi.
Erzurum’da 70 milyon dolara kurulan ve dönemin Cumhurbaşkanı merhum Turgut Özal tarafından hizmete açılan Avrupa standartlarındaki Oral Et Entegre Tesisleri A.Ş.'nin kapısına kilit vurularak satılığa çıkarıldı. Özel sektör tarafından Erzurum'a yapılan en büyük yatırımını satmaktan başka çaresinin olmadığını vurgulayan Aydın Oral, "Ciğerim yanıyor" dedi.
Erzurum- Artvin karayolu üzerindeki Sanayi Semtinde 1990 yılında Türkiye'nin en modern Et Entegre Tesislerini hizmete açtıklarını anımsatan Aydın Oral, o yıllarda günde ortalama 800 büyükbaş, 6 bine yakın küçükbaş hayvan kesimi yaptıklarını söyledi. Avrupa normlarını esas alan kombinanın yapımının yaklaşık 4 yıl sürdüğünü ve tesislerin merhum Cumhurbaşkanı Turgut Özal tarafından hizmete açıldığını ifade eden Oral şunları söyledi:
"Tesislerde 550 kadrolu işçi çalışıyordu. Irakla savaşan İran ordusu ve Orta Doğu ülkelerinin büyük bir bölümünün et ihtiyacını Erzurum'dan biz karşılıyorduk. 400 TIR tesislerin önünde et taşımak için kuyrukta bekliyordu. Dönemin Başbakanı Tansu Çiller'in 5 Nisan kararları ile çöküşe geçtik. Tesisin makine ekipmanı için Ziraat Bankası'ndan aldığımız 2 bin 500 TL krediyi ödeyemez duruma düştük. Faizin faizi ile bu krediyi yaklaşık 500 bin TL olarak geri ödemek zorunda kaldık. Doğu'da hayvancılık yavaş yavaş tükenince biz de fabrikanın kapısına kilit vurmak zorunda kaldık. Bir zamanlar cıvıl cıvıl olan 12 bin metrekare alan üzerine kurulan tesisler şimdi kuş uçmaz, kervan geçmez bir mekan oldu. Tesisin aylık masrafı 20 bin lirayı buluyor. İşletme kredisi bulamıyoruz. Mecburen satılığa çıkardık. Hala, Avrupa'nın sayılı tesisleri arasında gösterilen tamamen bilgisayar donanımlı tesisin bu hali karşısında ciğerim yanıyor."
Doğu Anadolu'daki 40 bin hayvan yetiştiricisine hizmet verdiklerini anlatan Aydın Oral, tesisleri yeniden işletebilmek için, yüzlerce kez Ankara’ya gittiklerini ve sonuç alamadıklarını söyledi.
Bütün hükümetlere derdini anlatabilmek için Erzurum- Ankara arasında mekik dokuduğunu anlatan Aydın Oral, bu konuda hiçbir siyasiden destek alamamaktan yakındı. Oral, "Sayın başbakanımız sürekli olarak diyor ki, `72 milyon insanın Başbakanıyım.' Biz bu 72 milyon insanın içinde yok muyumuz? Ama ben inanıyorum ki Başbakana Erzurum'un durumu iletilmiyor. Sayın Başbakan, Batı'daki işadamlarını Doğuya, Güneydoğuya yatırım yapmaya teşvik yasaları çıkardı. Ama kimse gelmedi gelmez de. Sayın Başbakana sesleniyorum biraz merhametiniz, biraz insafınız varsa gelin. Erzurum'da Oral Eti yerinde görün ve vekillerinizin ne kadar adil ne kadar adaletli olduğunu o zaman biz değil siz takdir edin. Sayın Başbakan bu sızlanışımı inşallah duyarda olaya müdahale eder veya gerekli yerlere talimat verir" dedi.
Erzurum Büyükşehir Belediyesi'nin Erzurum'daki Et- Balık Kombinasını satın aldığını buna karşılık bir kombina yaptırarak EBK'ya teslim edeceğini anımsatan işadamı Aydın Oral, "Belediye gelsin parasızlıktan çalıştıramadığımız bu dört dörtlük tesisi alsın. Her türlü kolaylığı gösteririz. Böylesine muhteşem bir tesis, milli servet çürümeye terk edilmesin. Cumhuriyet tarihinin Erzurum'daki en büyük özel yatırımı olan kombinada eti, kemiği, derisi ve gübresi bile değerlendiriliyor. Ama sıkıntılar hala devam ediyor. Fabrikanın özelliği komple bir entegre tesis. Kesime girdiği an sucuk, sosis, salam, pastırma, kavurma ve en son teknolojide bütün komputör sistemi teknolojiyle üretilmektedir" diye konuştu.
Erzurum’dan Maret ve Pınar gibi ulusal bir marka çıkarmak için her türlü fiziki yatırımı yapmış olduklarını anlatan Oral ailesinin bir başka ferdi Kadir Oral ise, “yıllardır bankaların, bölge firmalarına ve yatırımcılarına şaşı bakmaları neticesinde bu tür yatırımlar ya tam olarak randımanlı bir şekilde işletmeye alınmıyor. Veya kaderlerine terk ediliyor. Batıda bu ölçekteki yatırımların dörtte birini yapan firmalar, leblebi çekirdek gibi kredi temin edebilirken, maalesef ilimizdeki bankacılık yıllardan beri iki konut iki ihtiyaç kredisi temin etmekten öteye geçememiş. Buda bankacılık yapıyoruz diyerek bölge insanına yıllarca yutturulmuştur ve yutturulmaya da devam etmektedirler” dedi
