Memorial Şişli Hastanesi
Üroloji Bölümü'nden Prof. Dr. Oğuz Acar; böbrek taşı oluşum nedenleri ve
tekrarlayan taş hastalıklarının önüne geçilmesine yardımcı olan taş
analizinin önemi hakkında bilgi verdi...
Böbrekte taş neden oluşur?
Birinci derecede akrabasında taş hastalığı olanların, taş düşürme
riski daha fazladır. Ardından beslenme alışkanlıkları gelir; az su içme
gibi. Böbrekteki; idrar çıkış deliğinin doğuştan dar olması gibi yapısal
değişiklikler, idrar akımında duraksamalara yol açabileceği için
çökelmelere ve taş oluşumuna neden olabilir.
Taşların kendiliğinden düşmesi beklenir mi?
Böbreklerden mesaneye kadar olan idrar yolu genellikle 1-2 mm
civarındadır ve 5 mm'ye kadar esneyebilir. Taş, 5 mm'den küçükse ağrı
kesici ve idrar yollarını genişletici tedaviler uygulanarak taşın
kendiliğinden düşürülmesi sağlanır. Tedaviye yardımcı olarak hastaya
sıcak uygulamaları (sıcak banyo, sauna, sıcak su torbası vs), bol su
içme ve bol hareket önerilir.
ANESTEZİ UYGULANMIYOR
Büyük taşlar için hangi tedavi yöntemi uygulanır?
Vücut dışından şok dalgaları ile taş kırma (ESWL) yöntemi uygulanır.
Bu yöntemde anestezi uygulanmayabilir. Böbrekteki veya idrar yoluna
düşmüş taşlar için bu tedavi yöntemi ile yüzde 50-80 arasında başarı
sağlanır. Bu dönemde taş parçalarının düşürülebilmesi için ağrıyı ve
düşürmeyi kolaylaştırmaya yönelik ilaç tedavisi uygulanır.
Taşlar artık kırılmıyor, doğal delikten alınıyor diyebilir miyiz?
Taşlar, önce lazer aleti ile kırılarak küçük parçacıklar haline
getirilir, sonra tek tek delikten çıkarılır. Endoskopik aletlerle idrar
deliğinden böbreğe kadar giriliyor. Böylece bir seansta taşları kırmak
ve parçaları doğal delikten çıkarmak mümkün oluyor. Bu ameliyat, 25 sene
öncesine kadar sadece açık cerrahi yöntemlerle yapılıyordu.
40 YAŞ ÜSTÜ ERKEKLER DİKKAT!
Böbrek taşı kadınlarda mı, erkeklerde mi daha çok görülür?
Genel olarak günümüzde beş kişiden birinde taşa rastlanıyor. Erken
yaşlarda kadın ve erkeklerde taş oluşumu aynı orandadır. Ancak yaş
ilerledikçe, özellikle 40 yaşından sonra erkeklerde daha fazla görülmeye
başlar. Bunun ana sebebi; idrar yolunu tıkayan prostat büyümesi ve
benzeri hastalıklara erkeklerde rastlanmasıdır.
LİMON TÜKETİP HAREKET ETMEYE ÖZEn GÖSTERİN
Az su içilirse, idrarın içindeki maddeler eriyemez. Bunlar da önce kum, sonra taş haline gelir.
Hareket etmek ve egzersiz yapmak, taş oluşumunu azaltır.
Fazla et yemek, taş oluşmasına neden olabilir. Özellikle ürik asitin
neden olduğu taşlarda protein kısıtlaması yapılması gerekiyor.
Beslenirken bir yiyecek türüne ağırlık verilmemeli. Her türlü besin
grubundan oluşan karma ve dengeli bir beslenme uygulanmasında yarar var.
Bol limon tüketimi veya limon suyu içmek, içerdiği sitrat sayesinde taş oluşumunu azaltıyor.
RİSKİ ÖNLEMEK MÜMKÜN
Taşın yeniden oluşma riski ve bunu önlemek için özel bir tedavi yöntemi var mı?
Böbrek taşlarının birçok cinsi var. Hepsinin de oluşum mekanizmaları
ve tedavi şekilleri farklıdır. Bu yüzden yakalanan ya da toplanan
taşların mutlaka analiz edilmesi gerekiyor. Analiz sonucunda taşların
tekrar oluşmaması için hastaya, kendi taşının özellikleri de dikkate
alınarak bir tedavi programı uygulamak gerekiyor.
ENDOSKOPİK CERRAHİ KESİ GEREKTİRMEZ
Böbrek taşlarının doğal delikten endoskopik olarak alınmasının hastaya sağladığı ayrıcalıklar nedir?
Endoskopik işlemin en önemli yararı; hastaya ameliyat için bir kesi
ya da delik açılmaması. Ameliyat, idrar deliğinden girilerek yapılıyor.
Bu işlem sırasında kırılan taşların çoğu çıkarılıyor. Böylece taş
dökerken yaşanan sıkıntılar da ortadan kaldırılıyor.
Bu yöntem, tekrarlayan böbrek taşı vakalarında kullanılabilir mi? Endoskopik
taş cerrahisi gerekirse hastaya defalarca uygulanabilir. Deneyimli
ellerde yapıldığı taktirde, komplikasyon olasılığı çok düşüktür.